راه پله قسمت مهمی از ساختمان است. و نیاز های انسان را در ساختمان بر طرف می کند و زیبایی، استفاده، ایمنی و مصالح مورد استفاده برای آن همیشه مورد ملاحظۀ سازندگان و احداث کنندگان بنا ها و ساکنان بنا بوده است. به دلیل جابجایی انسان در راستای عمودی توسط پلکان، آسانی و ایمنی آن خصوصاً برای سالمندان، بچه ها و معلولان جسمی و حرکتی خیلی مهم است. عامل مهم دیگر مصالح مورد استفاده است. راه پله با بتن، فولاد، سنگ یا چوب، ساخته می شود که به لحاظ ایمنی و سازه ای مهم است. گاهی برای خود پلکان از سنگ و برای نرده از آلومینیوم استفاده می شود. در این مطلب ما با ضوابط طراحی راه پله آشنا می شویم.
ضوابط طراحی راه پله: اندازه استاندارد راه پله ها
عرض: بسته به تعداد ساکنان حداقل مجاز عرض پله ساختمان مسکونی فرق دارد. اگر ساکنان کمتر از 50 باشد این مقدار می تواند 90 سانتیمتر باشد. در غیر این صورت باید حداقل 110 سانتیمتر باشد.
در مورد پله غیراصلی ساختمان این مقدار متفاوت است. و در اصطلاح پلکان به نرده ای که با دست می گیرند (غیر از نرده های عمودی) دست انداز می گویند. اگر پله غیراصلی بین دو دست انداز باشد، حداقل عرض پله 60 سانتیمتر و اگر بین دیوار و دست انداز باشد 70 سانتی متر و بین دو دیوار 80 سانتیمتر است. همچنین حداقل عرض پله مستقیم در پله دسترسی اصلی باید 100 سانتی متر ودر پله دارای پاگرد باید 120 سانتی متر باشد.
ارتفاع: حداقل و حداکثر ارتفاع پله در ساختمان مسکونی و اداری فرق دارد.
مسکونی: حداکثر ارتفاع 19 سانتی متر و حداقل 17 سانتی متر است. و میانگین 18 سانتیمتر.
اداری: حداکثر 18 سانتی متر و حداقل 15 سانتی متر است.
کف: حداقل اندازه کف پله 30 سانتیمتر است. اگر کف پله کمتر از میزان حداقل باشد، امکان سقوط افراد هنگام بالا رفتن از پله بیشتر می شود. ارتفاع پله باید به میزانی باشد که مجموعه اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین 0.63 تا 0.64 متر باشد.
فاصله ورودی پله فرار تا در آپارتمان: حداکثر فاصله در آپارتمان تا ورودی پله های فرار، مطابق ضوابط آتش نشانی، حداکثر 10 متر بدون هیچ نوع مانع فیزیکی است.
فاصله با در اصلی ورودی: در صورت وجود پله یا هر اختلاف سطح یا دیوار روبروی درب ورودی اصلی، آن باید حداقل 1.40 متر با آن فاصله داشته باشد.
تعداد پله های متوالی: یکی دیگر از ضوابط طراحی راه پله بیشینه تعداد پله های متوالی در هر بازو است. بیشینه تعداد پله های پشت سر هم در هر بازو باید 12 پله باشد. اگر بیشتر از 12 شد، باید از پاگرد استفاده شود.
ضوابط راه پله و آسانسور برای زمین های زیر ۲۰۰ متر مربع
۲- طبق بند ۳-۱-۴-۴-۴ مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ، راه پله باید دست کم ۱۱۰ سانتیمتر عرض مفید داشته باشد ، مگرآنکه مجموع تعدادمتصرفان تمام طبقات استفاده کننده از راه پله کمتر از ۵۰ نفر باشد که دراینصورت عرض مفید می تواند به حداقل ۹۰ سانتیمترکاهش داده شود . لذا چنانچه مساحت سند حداکثر ۲۰۰ مترمربع ویا کمترباشد ، و ساختمان مربوطه نیز حداکثر تا ۵ سقف و با اسکلت فلزی طراحی گردد وتعداد کل ساکنین آن نیزکمتر از ۵۰ نفر باشند ، عرض پاگرد میانی ، یک متر(که پله ای درپاگرد قرار نگیرد) و عرض پاگرد در ورودی آپارتمان (هم تراز با سطح واحد) ۱٫۲۰ متر، ابعاد مفید و تمام شده راه پله ( به هنگام بهره برداری) ۲* ۴٫۶۰ متر درنظر گرفته شود .
ضمناً ارتفاع هرپله نیز حداکثر تا ۱۸ سانتیمترقابل قبول باشد . بدیهی است ساختمانهای مشمول رعایت ضوابط ومقررات شهرسازی ومعماری برای افراد معلول جسمی- حرکتی از مفاد این متن مستثنی میباشند. ومیبایست ضوابط مربوط به آنان کمافی السابق رعایت گردد .
۳- املاکی که پس از رعایت براصلاحی ، حداکثر بر۶متر و مساحت آن حداکثر ۲۰۰ مترمربع وکمتر می باشد علاوه بررعایت مفاد بند ۱ و ۲ این دستورالعمل، الزامی به تامین لابی نداشته باشد .
شایان ذکر است دررابطه باعدم اجرای لابی انخاذ تدابیر ایمنی و حفاظتی لازم جهت جلوگیری و کاهش آثار تخریبی درزمان وقوع حریق، ضروری می باشد .
ضوابط راه پله و آسانسور جهت زمینهای بالاتر از ۲۰۰ متر
با ادغام ضوابط معلولین و آسانسور و ایمنی و آتش نشانی در مورد راه پله و آسانسور مورد نیاز در طرح های مسکونی به نتایج زیر میرسیم :
۱ – ابعاد داخل به داخل باکس راه پله ۲۴۰ در ۴۸۰ سانتیمتر. ( ضمنا چشم پله نداشته باشد برای جلوگیری از دودکش شدن باکس راه پله . )
۲ – ابعاد داخل به داخل باکس آسانسور ۱۶۰ در ۲۰۰ سانتیمتر.
۳ – لابی جلوی آسانسور ۱۵۰ در ۱۵۰ سانتیمتر.
۴ – در صورتیکه در هر طبقه تا چهار واحد مسکونی داشته باشیم یک واحد راه پله و آسانسور کافی است .
۵ – در صورتیکه در هر طبقه بیشتر از چهار واحد مسکونی داشته باشیم حداقل دو واحد راه پله و آسانسور.
۶ – ارتفاع پله ۱۷ سانتیمتر وعرض کف پله ۳۰ سانتیمتر و دیوار دور تا دور باکس راه پله و باکس آسانسور ۲۰ سانتیمتر .
ضوابط طراحی راه پله
