در فرایند احداث یک ساختمان و انجام یک پروژه عمرانی مراحل زیادی است که باید تکمیل شود. از جمله طراحی، اجرا و نظارت. از جمله موارد مهم در این فرایند، عملیات طراحی و نظارت است. در این مقاله می خواهیم تفاوت ناظر حقیقی و حقوقی را بررسی کنیم. یعنی می خواهیم ناظر حقیقی و حقوقی را باهم مقایسه کنیم.
ناظر حقیقی کیست؟
برای ایجاد هماهنگی در کارهای نظارت ناظران رشته های مختلف ساختمانی و ارسال گزارشهای مراحل اصلی کار حاصل از بازدیدهای مکرر ناظران از عملیات اجرایی ساختمان به مرجع صدور پروانه ساختمان و سازمان استان، ناظران همه رشته های فعال توسط سازمان استان تعیین شده و به کارفرما و مجری ساختمان معرفی می شوند.
حدود صلاحیت ناظران حقیقی
بر اساس جدول ماده 12 آئین نامه اجرایی که در قسمت ناظران حقوقی توضیح داده خواهد شد.
ناظر حقیقی و حقوقی: ظرفیت اشتغال نظارت اشخاص حقیقی
به شرح جدول شماره 1 فصل دوم این مجموعه شیوه نامه است. در حقیقت ظرفیت اشتغال شخص حقیقی طراح با ناظر حقیقی یکی است و برای هر دو از یک جدول بهره می برند. در همه پایه ها حداکثر تعداد کار 8 است. متراژ حداکثر ظرفیت اشتغال در مدت یک سال برای پایه سه، 8000 متر مربع است که برای پایه های دیگر به تدریج بیشتر می شود.
منبع: مبحث دوم
اگر به هر دلیلی ادامه کار ناظر حقیقی غیرممکن شود، مثلاً در صورت خاتمه یافتن مدت قرارداد یا ناتوانی ناظر حقیقی، عملیات ساختمانی باید متوقف شود. و شروع مجدد آن به شرطی انجام می شود که ناظر جدیدی بیاید.
ناظر حقوقی کیست؟
نظارت کارها و پروژه هایی که بودجه آن را دولت تأمین نمی کند به عهده ناظران حقوقی هستند. برای تشکیل یک شرکت نظارت حقوقی اول شرکت باید در یکی از اداره های ثبت شرکت ثبت شود و تأسیس آن در روزنامه رسمی کشور آگهی شود.
هر شرکتی که ثبت و تأسیس می شود، موضوع آن بیان می شود. در موضوع شرکتف انجام و عرضه خدمات نظارت ساختمان درج می شود.
حداقل دو نفر از اعضای هیات مدیره شرکت باید پروانه اشتغال نظارت ساختمان باشند.
حدود صلاحیت ناظران حقوقی:
اینجا یک جنبه دیگر از مقایسه ناظر حقیقی و حقوقی را بررسی می کنیم. صلاحیت ناظر حقوقی وابسته به صلاحیت ناظران حقیقی است که عضو آن مجموعه هستند. وقتی دو نفر پایه های مختلفی دارند، پایۀ بالاتر ملاک است.
همچنین برای صلاحیت ناظران حقوقی، اول ساختمانها طبق پیچیدگی کار و حجم کار به چهارگروه تقسیم می شوند. این تقسیم بندی طبق ماده 12 آئین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی است. شرح ماده بدین نحو است:
ماده 12ـ به منظور تعيين حدود صلاحيت و ظرفيت اشتغال دارندگان پروانه اشتغال در مهندسي ساختمان، فعاليتهاي مهندسي بر اساس پيچيدگي عوامل و حجم كار به چهارگروه، “الف”، “ب”، “ج” و “د” تقسيم ميشود.
تبصره های این ماده را به شکل خلاصه اینطور بیان می کنیم:
عوامل سه گانۀ اصلی موثر در پیچیدگی و حجم کار در تعیین فعالیتهای مهندسی ساختمان به شرح زیر است:
گروه «الف» با مقیاس كاربری محله 1 تا 2 طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداكثر زیربنای 600 مترمربع.
گروه «ب» با مقیاس كاربری ناحیه 3 تا 5 طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداكثر زیربنای 2000 مترمربع.
گروه «ج» با مقیاس كاربری منطقه 6 تا 10 طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداكثر زیربنای 5000 مترمربع.
گروه «د» با مقیاس كاربری شهر بیش از 10 طبقه ارتفاع از روی زمین یا بیش از 5000 مترمربع.
ماده 13 هم تبصره دو دارد و جدولی هست که مهندسان در پایه چه نوع ساختمان را می توانند محاسبه یا نظارت کنند. شرح ماده و جدول بدین صورت است:
ماده 13
به منظور تعيين حدود صلاحيت و ظرفيت اشتغال دارندگان پروانه اشتغال در مهندسي ساختمان، فعاليتهاي مهندسي بر اساس پيچيدگي عوامل و حجم كار به چهارگروه، “الف”، “ب”، “ج” و “د” تقسيم ميشود.
تبصره 1ـ براي تعيين فعاليتهاي مهندسي در بخش ساختمان، ساختمانها به چهار گروه به ترتيب زير تقسيم ميشوند:
گـروه “الف” بـا مقيـاس كـاربري محله (1) تا (2) طبقه ارتفاع از روي زمين يا حداكثر زيربناي (600) مترمربع.
گـروه “ب” بـا مقيـاس كـاربري ناحيـه (3) تا (5) طبقه ارتفاع از روي زمين يا حداكثر زيربناي (2000) مترمربع.
گـروه “ج” بـا مقيـاس كاربري منطقه (6) تا (10) طبقه ارتفاع از روي زمين يا حداكثر زيربناي (5000) مترمربع.
گروه “د” با مقياس كاربري شهر بيش از (10) طبقه ارتفاع از روي زمين يا بيش از (5000) مترمربع.
تبصره 2ـ تهيه طرح معماري و انجام محاسبات سازه و همچنين نظارت معماري و نظارت سازه براي تمام گروههاي ساختماني مندرج در تبصره (1) اين ماده الزامي و به شرح جدول موضوع اين ماده ميباشد:
نظارت بر اجراي سازه توسط: | نظارت بر طرح معماري توسط: | انجام محاسبات سازه توسط: | تهيه طرح معماري توسط : | صلاحيت گروه ساختمانها |
مهندس عمران يا معمار پايه 3 يا بالاتر | مهندس معمار يا عمران پايه 3 يا بالاتر | مهندس عمران پايه 3 تا بالاتر | مهندس معمار پايه 3 يا بالاتر | گروه «الف» |
مهندس عمران پايه 3 يا بالاتر | مهندس معمار پايه 3 يا بالاتر | مهندس عمران پايه 2 يا بالاتر | مهندس معمار پايه 2 يا بالاتر | گروه «ب» |
مهندس عمران پايه 2 يا بالاتر | مهندس معمار پايه 2 يا بالاتر | مهندس عمران پايه 1 يا بالاتر | مهندس معمار پايه 1 تا بالاتر | گروه «ج» |
مهندس عمران پايه 1 يا بالاتر | مهندس معمار پايه 1 يا بالاتر | مهندس عمران ارشد | مهندس معمار ارشد | گروه «د» |
| آیا تفاوت طراح حقیقی و حقوقی را می دانید |
ناظر حقیقی و حقوقی: ظرفیت اشتغال ناظران حقوقی
ظرفیت اشتغال ناظران حقوقی بر اساس همان ناظران حقیقی است. که جدول آن در بالا ارائه شد. مثلاً ناظر حقیقی که پایۀ 3 دارد می تواند حداکثر در سال 8000 متر مربع را نظارت کند.
حال اگر چند ناظر باشند ظرفیت چگونه تغییر می کند؟
یک مثال
با یک مثال سعی می کنیم این جدول را بررسی کنیم تا ظرفیت اشتغال ناظر حقیقی وحقوقی را بهتر متوجه بشویم. فرض کنید که شرکت حقوقی ما از دو نفر، یک مهندس عمران و یک معماری تشکیل شده است. فرض کنید هر دو هم پایه سه هستند. درصد افزایش طراحی حقوقی طبق جدول 35 درصد است. چون هر دو همپایه هستند 10 درصد دیگر طبق جدول اضافه می شود (ستون سوم). چون حضور بیش از یک نفر در هر رشته نداریم مشمول ستون چهارم نمی شود. پس 35 به علاوه 10 میشود 45. یعنی شرکت حقوقی آنها می تواند 45 درصد 8000 متر اضافه ظرفیت داشته باشند. که میشود 3600 متر مربع. و با جمع این دو عدد خواهیم داشت 11600 متر مربع.
توجه کنیم که ستون آخر مجموع تمام ستونهای قبلی است. مثلاً اگر شرکت حقوقی شامل هر سه ستون می شد، جمع آنها که ستون آخر است را شامل می شد.
7 پاسخ
سلام و خسته نباشید
ممنون از مطالب خوبتون
آیا ظرفیت اشتغال ناظر حقوقی که دو ناظر پایۀ سه دارد، دو برابر میشود، چون دو تا هستند یا فرمول دیگری دارد؟
ممنون
سلام دوست عزیز
خوشحالم که مطالب سایت ما مورد قبول شما قرار گرفته است.
نمی شود فرض کرد که چون ناظر ها دو نفر شده اند، ظرفیت اشتغال آنها هم دوبرابر می شود. بلکه فرمول دیگری دارد که طبق جدول ۴ است که در متن مقاله به تفصیل توضیح داده شد.
با نگاه به جدول می توانی متوجه شوی که افزایش ظرفیت برابر ۴۵ درصد است.
هر سوال دیگری داشتی مطرح کن، تیم ما وظیفه خود می داند که به شما دوست عزیز اطلاع رسانی کاملی داشته باشد.
ارادتمند شما
تیم پاسخگویی مهندس یاب
سلام وقت بخیر
چه کارهایی به ناظران حقوقی ارجاع داده میشود؟
و اینکه ضریب الویت ارجاع کار برای ناظرین حقوقی مثل ناظرین حقیقی محاسبه میشود؟
با سلام و احترام آیا در تهران می‌توان ناظر حقوقی تک نفره شد؟ بطور مثال با پروانه حقیقی ارشد برق ، می‌توان بصورت حقوقی تک نفره کار کرد؟ اگر جواب مثبت هست، چطور باید اقدام کرد؟ (با خبر شدم در استان البرز این امکان وجود دارد، اما در تهران نمیدونم میشه یا خیر!)
سلام بر مهندس گرامی و عزیز
همانطور که از نام ناظر حقوقی مشخص است آن نیازمند شرکت است و به تنهایی نمی تواند به صورت حقوقی و تک نفره کار کرد. حقوقی یعنی شرکت.
با آرزوی موفقیت برای شما
با سلام و خسته نباشید ممنون از توضیحات خوبتون یک سوال داشتم اینکه آیا دستمزد حقیقی با حقوقی فرق داره یعنی از طریق ارجاع واریز میشه
با سلام و خوشحالیم که شما از مطالب سایت ما رضایت داشته اید
بله ، در نظام مهندسی، مالک هزینه نظارت را به حساب نظام مهندسی واریز می نماید، و سازمان در مراحل مختلف ساختمانی اعم از شروع به کار، پایان فونداسیون، و غیره، تا مرحله اتمام عملیات ساختمانی اقدام به واریز مرحله ای حق النظارت به مهندس ناظر می نماید.