روش ارائۀ مناقصه در پروژه های عمرانی چگونه است؟
برای انجام پروژه های عمرانی که بودجۀ آن از محل دولت تأمین می شود، مناقصه هایی برگزار می شود. تا پیمانکاران در این مناقصات شرکت کرده و هر یک که شرایط بهتری ارائه می کند در آن برنده شوند. پیمانکاران دارای رتبۀ 5 الی یک هستند. و این رتبه بندی در برنده شدن آنها در مناقصه بسیار موثر است. حال در این مطلب می خواهیم روش ارائۀ مناقصه در پروژه های عمرانی را برای شما توضیح دهیم. قبل از این کار بایید ببینیم به طور کلی مناقصه چیست. و بعد ببینیم مناقصات عمرانی چگونه هستند. و قبل از تعریف مناقصه اصلاً ببینیم انواع قراردادهای ادای کدام هستند.
می توان گفت که قراردهای اداری دو نوع هستند.
نوع اول پیمان مبتنی بر رقابت که همان مناقصه و مزایده است.
نوع دوم: پیمانهای مبتنی بر توافق است.
مفهوم مناقصه
وقتی سازمان عمومی ای به دنبال خدمت خاصی است و می خواهد دیگران کاری برای آن انجام دهد، این که چه کسی این کار را انجام دهد را مورد رقابت و مسابقه می گذارد و به اشخاص حقوقی که پیشنهاد می کنند این کار را با کمترین هزینه و بهترین کیفیت انجام می دهند وارد قرارداد می شود. به این روند مناقصه می گویند. چندین پیشنهاد کننده وارد مسابقه و رقابت می شوند. آن نهادی که توانست متقاضی آن خدمات را مجاب کند، برنده مناقصه می شود.
مناقصه در پروژه های عمرانی: علت برگزاری مناقصه
معمولاً پروژه های دولتی به مناقصه گذاشته می شوند. زیرا این پروژه ها بسیار برای دولت و مردم مهم هستند. این پروژه ها مربوط به شاخصهای بین المللی و جهانی هستند. مثلاً تولید ناخالص ملی یک شاخص جهانی است که از آن مشخص می شود که مردم یک کشور چه میزان رفاهی دارند. یک پروژه دولتی انجام می شود تا این معیارهای جهانی مثل تولید ناخالص ملی، شاخص رفاه و ثروت و غیره را ارتقا دهد. برای همین دولت می خواهد که هم کیفیت کار خوب باشد. هم با حداقل هزینه انجام شود. هم اعلام کند که برای انجام این پروژه همه اشخاصی که می توانسته اند در انجام آن دخیل باشند را وارد میدان کرده است. یعنی، طوری نباشد که به نحو اختیاری و دل بخواه به بعضی اعلام کند که این پروژه هست، و دیگران از وجود فرصت انجام این پروژه غافل بمانند. به این صورت شفافیت و عدالت در روند انجام پروژه حاصل می شود.
منظور از عدالت یعنی این که همه فرصتی برابر خواهند داشت که در این پروژه ها شرکت کنند. و منظور از شفافیت این است که روندی که سعی می کند از تبعیض اجتناب کند برای همه روشن است.
پس می بینیم که مناقصه باعث شفافیت بشتر، عدالت، کیفیت بالاتر و هزینۀ کمتر می شود.
در انجام پروژه های عمرانی، نظام فنی و اجرایی که پروژه هایی را انجام می دهند که بودجۀ آن از محل دولت تأمین می شود، مناقصاتی برگزار می کند. پیمانکاران در این مناقصات شرکت می کنند تا در آن برنده شوند. رتبه بندی پیمانکاران از عوامل موثر در برنده شدن در مناقصات است.
ارتقای رتبه در نظام فنی و اجرایی بر چه اساسی اتفاق می افتد؟
مناقصه گر و مناقصه گذار
در انجام مناقصه، به فردی که می خواهد دیگران خدماتی را برای او انجام دهد مناقصه گذار گفته می شود. و به افرادی که با هم به رقابت وارد می شوند تا مناقصه را برنده شوند مناقصه گر گفته می شود.
یکی از بهترین مزایای برگزاری مناقصات این است که آشنایی های جدید بین مناقصه گذار و مناقصه گر برقرار می شود. و مناقصه گذار می تواند با اشخاصی آشنا شود که از توانمندیها و قابلیتهای خوب و خاصی برخوردارند. همچنین مزیت دیگر این است که همه بر اساس عدالت می توانند وارد شوند. و اشخاصی که قبلاً برای مناقصه گذار خیلی شناخته شده نبودند می توانند فرصتی برای ترقی داشته باشند.
در پروژه های عمرانی معمولاً مناقصه گذار قوای سه گانه جمهوری اسلامی ایران، مثل وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی ، بانهای دولتی، شرکتهای بیمه دولتی است. مناقصه گر هم شخصی است که اسناد مناقصه را دریافت می کند تا در مناقصه شرکت کند.
مناقصه در پروژه های عمرانی: اجزا و روند مناقصه
مناقصه از مراحل خاصی تشکیل می شود. و خصوصیات خاصی دارد. یکی از این خصوصیات این است که مناقصه برنامه زمانی دارد. مثلاً زمان برگزاری مناقصه این که چند مرحله دارد و زمان انعقاد آن مشخص می شود. مناقصه ممکن است یک مرحله ای یا دو مرحله باشد. در یک مرحله ای تمام بسته ها در یک جلسه باز می شود و برنده مشخص می شود. اما در دو مرحله ای همۀ جوانب مناقصه بررسی فنی می شود، و بعداً برنده مشخص می شود.
در فرایند ارزیابی ، همۀ جوانب مناقصه به لحاظ بازرگانی، فنی ، کیفی، مالی بررسی می شود.
مثلاً ارزیابی مالی یعنی انتخاب مناسبترین قیمت در روند مناقصه، و ارزیابی کیفی یعنی ارزیابی توان انجام تعهدات توسط مناقصه گران.