ساختار نظام فنی و اجرایی به این شکل است که نظام فنی اجرایی به دو شاخه تقسیم می شود. شاخۀ اول پیمانکاران است. و شاخه دیگر مشاوران است.
پیمانکاران به طور کلی عملیات ساخت و احداث را به عهده دارند. ولی مشاوران وظیفۀ طراحی و نظارت را به عهده دارند.
پیمانکاران برای انجام پروژه های عمرانی، باید در مناقصه شرکت کنند. برای برنده شدن در این مناقصه ها، آنها باید رتبه داشته باشند. رتبه ها از 5 شروع شده و به یک خاتمه می یابد. یعنی بهترین رتبه، رتبه یک است. هر شرکت پیمانکاری تازه کاری می تواند با اخذ رتبۀ 5 شروع کند.
حال این سوال پیش می آید که در نظام فنی و اجرایی، آیا رتبه بندی فقط برای شرکتهای مشاور و پیمانکاری است؟ جواب منفی است. رتبه بندی به طور کلی برای موارد زیر است.
- رتبه بندی مشاوران
- رتبه بندی پیمانکاران
- رتبه بندی شرکتهای انبوهسازی
- رتبه بندی شرکتهای انفورماتیک
- رتبه بندی EPC
ما در این مطلب به رتبه بندی سه مورد آخر کاری نداریم و تمرکز خود را به همان دو مورد اول می آوریم.
ساختار نظام فنی و اجرایی: پیمانکاران برای اخذ رتبه بندی چه خصوصیاتی باید داشته باشند؟
برای این که شرکت پیمانکاری بتواند در مناقصۀ پروژه های عمرانی دولتی شرکت کند باید رتبه اخذ کند. برای اخذ رتبه، شرکت پیمانکاری باید توانمندیهایی داشته باشد. این توانمندیها و صلاحیتها وابسته به تعداد نفرات شاغل در آن شرکت، سوابق و بیمۀ آنها، تجربه کاری این واحد، و توان مالی و نیز صلاحیت فنی آن است.
ضوابطی که باید رعایت شود تا رتبه بندی اخذ شود، توسط معاونت راهبردی نهاد ریاست جمهوری تصویب شده است.
رتبه بندی ها در رشته های مختلف پیمانکاری ارائه می شود. حال این سوال مطرح می شود که این رشته های مختلف کدام هستند؟
رشته های مختلف پیمانکاری کدام هستند؟
یازده حیطه پیمانکاری وجود دارد که رتبه بندی برای آنها انجام می شود. و آنها عبارتند از :
- ساختمان
- راه و ترابری
- صنعت و معدن
- تاسیسات و تجهیزات
- کشاورزی
- آب
- مرمت آثار باستانی
- کاوش‌های زمینی
- ارتباطات
- نفت و گاز
- نیرو
پیمانکاران معمولاً به کار اجرا و انجام عملیات احداثی پروژه های عمرانی مشغول هستند. ولی شرکتهای مشاور به طراحی و نظارت مشغول می شوند. آنها مثل عاملی برای کارفرما عمل می کنند تا از صحت روند اجرای عملیات توسط پیمانکار به لحاظ فنی مطمئن شوند.
ضرورت رتبه بندی برای شرکت پیمانکاری
پیمانکاران برای برنده شدن در مناقصات پروژه های دولتی باید گرید یا رتبه داشته باشند. هرچه رتبه آنها بالاتر باشد راحتتر در رقابت مناقصات برنده می شوند. در حقیقت، ارگانهای دولتی نمی توانند با شرکتهای پیمانکاری فاقد رتبه قراردادی ببندند.
رتبه بندی ملاک و نشانی برای صلاحیت و توانمندی شرکت پیمانکاری است. در این درجهبندی رتبه 5 نازلترین گرید و رتبۀ یک عالیترین گرید است.
رتبه شرکت پیمانکاری چه تفاوتی با رتبۀ مشاوران دارد؟
رتبۀ مشاوران از 3 شروع شده و به یک خاتمه می یابد. ولی رتبۀ پیمانکاران از پنج شروع شده و به یک خاتمه می یابد. در هر دو سامانه، رتبۀ یک عالیترین گرید است.
مشاوران به دو زیرمجموعۀ طراحی و نظارت تقسیم می شود.
همانطور که گفته شد، پیمانکاران مسئول انجام اجرای عملیات هستند. کار مشاوران هم طراحی و نظارت عملیات انجام شده است. لذا امتیازهای مورد نیاز پیمانکاران و مشاوران با هم متفاوت است. امتیاز پیمانکاران، امتیاز افراد متخصص، سوابق کاری، توان مالی است. در حالی که امتیاز مشاوران، امتیاز افراد متخصص و امکانات فنی و نرم افزاری است.
مزیت رتبه بندی برای شرکت پیمانکاری و مشاور چیست؟
همانطور که گفته شد، شرکتهای پیمانکاری برای شرکت در مناقصات و گرفتن پروژه های عمرانی دولتی باید از رتبه برخوردار باشند. حال این سوال مطرح است که مشاوران برای چه تلاش می کنند که رتبه اخذ کنند.
از جمله مزیتهای اخذ رتبه توسط مشاور این است که این شرکتها راحتتر می توانند وام و تسهیلات برای شرکت خود دریافت کنند. زیرا برای اخذ و دریافت این تسهیلات آنها نیازمند اعتبار بالاتری هستند. و رتبه بندی بالاتر اعتبار بیشتری برای آنها فراهم می کند.
پیمانکاران و مشاوران برای اخذ رتبه به کجا مراجعه کنند؟
هم پیمانکاران و هم مشاوران برای اخذ رتبه به سایت ساجات مراجعه می کنند. و با ارائه مدارک و پشت سر گذاشتن مراحل می توانند رتبه را اخذ کنند. بعد از دوره ای، آنها باید رتبه خود را تمدید کنند.
