در این مقاله که از سری مقالات مهندسی مربوط به زمینه استخدام مهندس عمران با پروانه اشتغال، به نکات مهم اجرای یکی از مهمترین و حیاتی ترین اجزای یک سازه، یعنی نکات اجرایی در زمینه راه پله ها می پردازیم. برای اجرای راه پله ها باید به رعایت ضوابط و آیین نامه های مربوط به آن به عنوان مهندس عمران آگاه باشیم. و همچنین کارفرما در زمان استخدام مهندس عمران ، مهندسی با تجربه و متخصص در این زمینه را استخدام نماید. قبل از اجرای راه پله در ساختمان باید تمامی نکات را زمان طراحی اجزا با توجه به دانش هایی که در مورد نکات اجرایی راه پله داریم، تحلیل و محاسبه نماییم .
اهمیت راه پله چیست ؟
راه پله از لحاظ ارتباط بین طبقات یکی از مهمترین قسمت های یک ساختمان محسوب می شود. اما به علت آنکه از این فضا به نسبت فضاهای دیگر ساختمان کمتر استفاده می گردد، همیشه سعی میشود که حداقل فضای ممکن، برای پله را در نظر گرفت. و حتی المقدور از مکان های روشن و آفتابگیر ساختمان برای ساخت راه پله، استفاده نشود.
راه پله ها باید طوری ساخته شوند که حداقل امکان وسط ساختمان باشند تا فردی که برای اولین بار وارد ساختمان میشود دچار سردرگمی نشود. در ساختمان هایی که متراژ آنها کم است یک راه پله به طور معمول کافی است ولی برای ساختمان هایی با متراژ بالا گاهی به سه راه پله هم نیاز میشود.
اولین مرحله ساختن بستر پله است، یعنی محل تکیه گاه های پله ها که باید بر طبق نقشه های اجرایی ساخته شود. از روی این نقشه ها می توان به اطلاعات تعداد پله ها و تراز ارتفاعی پله ها و سایر اطلاعاتی که نیاز می باشد، رسید. در ساختمان ها، این بستر را معمولا به وسیله تیرآهن های مورب موسوم به شمشیری ساخته می شوند.
بیشتر بخوانید: استخدام مهندس عمران
شمشیری راه پله چیست ؟
ابتدا برای قبل از شروع عملیات ساخت پله ها نیاز به یکسری تیرآهن می باشد. که این تیرآهن ها در محل های نصب دچار خمیدگی و برش شده و به شکل حرف Z کشیده (شامل یک بخش مایل و دو بخش افقی) تغییر می کنند. به این شکل حاصل شده از تیرآهن، شمشیری پله گفته می شود.
محسابه اندازه شمشیری پله ها
درباره محاسبه شیب و طول شمشیری پله ها یک روش تقریبی وجود دارد که با ضرب عدد ۱.۶۲ در ارتفاع محل قرارگیری پله ها، زاویه مناسبی از شمشیری به صورت تقریبی حاصل می شود و به دنبال آن می توان به طول شمشیری نیز رسید.
ساخت شمشیری راه پله چگونه است ؟
به طور خلاصه می توان گفت که مراحل ساخت شمشیری راه پله ها اینگونه است که ابتدا باید محاسبات مربوط به مقطع انتخابی شمشیری بر اساس داده های وارده (معمولا از مقاطع IPE استفاده می شود) و طول و زاویه انجام شود. حالا که اطلاعات تئوری شمشیری راه پله در دست است، می توان الگوهای شمشیری راه پله را ایجاد کرد.
. مرحله ی اول ساخت شمشیری راه پله
شمشیری راه پله همانطور که در ابتدا بیان شد شامل یک بخش مایل و دو بخش افقی می باشد که این دو بخش افقی مربوط به اتصال ابتدا و انتهای پلکان به پاگرد ها می باشد. بنابراین حتما باید یک الگویی از این محل شکستگی ها وجود داشته باشد که این الگو را با مقوا نیز می توان ایجاد کرد. در نهایت این الگوها را به عنوان مثال روی ورق گالوانیزه قرار داده و الگوهایی از این جنس بدست می آید. زاویه این بریدگی ها با زاویه شمشیری ارتباط مستقیم دارد. و به کمک روابط هندسی ساده، می توان این زاویه را بر حسب شیب شمشیری محاسبه کرد که برابر با آن می باشد.
. مرحله ی دوم ساخت شمشیری راه پله
همچنین بعد از اینکه این لچکی ها با زاویه بدست آمده، از مقطع جدا شد، به کمک پتک آهنی، آهن خم می شود و محل اتصال، جوش داده می شود. و در نهایت شکل شمشیری پله بدست می آید، اما به دلیل اینکه در محل برش سستی وجود دارد، یک ورق تقویتی در محل جوش متصل می کنیم و این تکیه گاه آماده خواهد شد. معمولا برای ساخت پله ها، دو شمشیری کافی می باشد. اگر پله های با عرض بیشتری نیاز باشد، تعداد شمشیری های بیشتری به تشخیص طراح نیاز است؛ به طور معمول فاصله بین دو شمشیری چیزی در حدود ۹۰ سانتیمتر می باشد.
بیشتر بخوانید: استخدام مهندس عمران با پروانه اشتغال
نکات مهم نصب شمشیری راه پله
پس از آنکه شمشیری ها تهیه کردید باید به بدنه سازه نصب شود. جهت استحکام و پایداری تیرآهن شمشیری پله در مقابل بارهای وارده، باید آن را به ستون یا داخل جان تیرآهن پل و یا بر روی صفحه ستون فونداسیون پله قرار دهید. شروع تیر آهن شمشیری پله باید از روی فونداسیون پله آغاز شود و نباید از روی زمین طبیعی یا روی آجر قرار داده شود، چون تیرآهن در خاک نشست کرده و یا آجر را می شکند.
نصب شمشیری راه پله چگونه است ؟
در محل اتصال شمشیری پله با زمین، محل فونداسیون پله را مشخص کرده و آن را پی کنی می کنند. پس از انجام بتن ریزی، فونداسیون پله را قالب بندی کرده و آرماتورهای لازم را در داخل پی قرار می دهید. بعد از آرماتور گذاری، پی ِ مورد نظر بتن ریزی شده و صفحه ستون به آرماتورهای بولت پیج شده و محکم می شود. آرماتورهای بولت باید از ۴ عدد میلگرد آج دار به قطر حداقل ۲۰ میلیمتر که به صورت L شکل بوده و سر آن حدید شده است استفاده شود. بعد از محکم شدن بتن، تیرآهن شمشیری پله را به وسیله اتصالات لازم (پلیت و نبشی) به صفحه ستون متصل کرده و جوش می دهند. در نهایت مرحله آخر کار، طاق بین تیرآهن ها می باشد.
پله فرار چیست ؟
این پله برای خروج اضطراری از ساختمانی که دچار حریق شده است، نصب می شود. برای اولین بار پله های فرار در فرانسه استفاده شد و در نهایت بعد از اینکه اثربخشی آن در نجات جان انسان ها سنجیده شد، سایر کشورهای اروپایی نیز از آن استفاده کردند و همچنین در ایران هم ضوابطی برای این موضوع در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان با عنوان حفاظت ساختمان ها در مقابل حریق، آورده شده است.
در چه مکان هایی پله فرار ساخته میشود ؟
بناهایی که دارای شش طبقه و بیشتر هستند (بدون احتساب زیرزمین)، علاوه بر پله ی اصلی، می بایست حتما در آنها پله فرار ساخته شود.همچنین حداکثر فاصله اشخاص تا پله فرار در ساختمان هایی که ساکنین دائمی آن وضعیت راه های ارتباطی ساختمان را می شناسند، ۳۵ متر است.
ساختمان های با ارتفاع زیاد باید حداقل دو راه پله جدا ازیکدیگر داشته باشند که تا پشت بام نیز ادامه داشته باشد.
قوانین و مقررات حفاظت ساختمان ها در برابر حریق توسط پلکان فرار :
• در بناهایی که پلکان خروج، بیشتر از نیم طبقه پایین تراز تخلیه خروج ادامه دارد، می بایست از استقرار یک مانع فیزیکی قابل عبور مانند در، جداکننده و… ، از به اشتباه رفتن متصرفان ممانعت شود.
• راه پله می بایست حداقل عرضی برابر ۱۱۰ سانتیمتر باشد، در صورتی که تعداد ساکنین بنا با متصرفان و استفاده کنندگان از راه پله از ۵۰ نفر کمتر باشند، در آن صورت عرض مفید می تواند حداقل ۹۰ سانتیمتر باشد.
• ارتفاع راه پله تا سقف می بایست حداقل ۲۰۵ سانتیمتر باشد.
• حداکثر فاصله قائم بین دو پاگرد متوالی می بایست حداکثر ۳۷۰ سانتیمتر باشد.
• ارتفاع هر پله می بایست بین ۱۰ تا ۱۸ سانتیمتر باشد.
• پاخور پله می بایست حداقل ۲۸ سانتیمتر و حداکثر ۲ درصد شیب داشته باشد.
• حداکثر اختلاف یا رواداری مجاز بین اندازه های هر دو کف یا هر دو ارتفاع متوالی، ۵ میلیمتر و در مورد تمام پله های واقع بین دو پاگرد متوالی مجموعا ۱۰ میلیمتر باشد.
• استفاده از پله های مارپیچ در راه های خروجی حداکثر برای ۵ نفر مجاز است.
• عرض مفید پله های مارپیچ نبایستی از ۶۰ سانتیمتر کمتر باشد.
• ارتفاع پله های مارپیچ نباید از ۲۴ سانتیمتر بیشتر باشد.
• اندازه کف یا پاخور هر پله مارپیچ، در فاصله ۳۰۰ میلیمتری از باریک ترین قسمت پله، نبایستی از ۲۰ سانتیمتر کمتر باشد. اندازه کف پله های قوسی در فاصله ۳۰ سانتیمتری از باریکترین قسمت، می بایست حداقل ۲۸ سانتیمتر باشد.
• از بالکن با تهویه طبیعی به منظور ارتباط پلکان داخلی با واحدها استفاده می شود.
• پلکان خارجی می بایست حداقل از یک طرف ۵۰ درصد باز باشد.
• پلکان خارجی حداکثر به سه طبقه که یکی از طبقه ها، طبقه تخلیه خروج می باشد، سرویس می دهد.
• برای بناهای آپارتمانی فاصله عبوری بین در ورودی هر واحد مسکونی تا پلکان خروج می بایست حداکثر ۱۰ متر باشد.
جمع بندی
