فضای شهری محلی است که در آن فعالیتهای مختلفی صورت می گیرد. یکی از مهمترین کارکردهای شهری سکونت اهالی شهر است. شهر برای برخورداری از رونق اقتصادی، به اراضی ای با کاربری فعالیت و کسب و کار و صنعت نیاز دارد. از سوی دیگر شهر بدون فضای سبز عاری از طراوت و سرزندگی است. برای همین شهر به پهنه هایی تقسیم شده است تا حریم هر یک از این کاربری ها مشخص شود. در این مقاله می خواهیم با دقت بیشتری به این موضوع بپردازیم که پهنه بندی شهری چیست.
طرح تفصیلی چیست؟
پهنه بندی طرح تفصیلی برای این مقصود فراهم می شود که از شهر بهره برداری مناسبتری صورت پذیرد و وضعیت ساخت و ساز نظم پیدا کرده، و برای یک شهر معین، طرح تفصیلی تهیه می شود. این که از زمینها چگونه استفاده شود، نحوۀ ساخت و ساز، نوع فعالیت ، این که در یک محدودۀ مشخص از شهر چه کاربری هایی مجاز است، مبتنی بر نقشۀ طرح تفصیلی آن شهر است. می توان این طرح تفصیلی را از سایت وزارت راه وشهرسازی تهیه کرد.
چرا پهنه بندی شهری مهم است؟
برای ممانعت از تداخل کاربریها و فعالیتهای هر قطعه زمین و بهبود کیفیت و کارآمدی فضای شهری، در طرح تفصیلی هر شهر معین، مجموعه از پهنه ها یا پهنه بندی برای آن شهر مشخص می شود.
بر اساس هر پهنه، هر قطعه زمین در شهری معین قسمتی از یک پهنه است و مقررات و قوانین آن پهنه برای آن زمین در نظر گرفته می شود. این مقررات و قوانین حاوی نحوۀ احداث ساختمان، بیشینه تراکم مجاز ساختمان، نحوۀ توده گذاری ( سطح زیربنا و محل جانمایی بنا در قطعه زمین)، تعداد مجاز طبقات بنا، عرض گذر و دسترسی به شبکه شهری است.
پهنه بندی شهری در مورد تهران
تهران در طرح تفصیلی خود، چهار پهنه بندی مختلف و اصلی دارد از جمله مسکونی یا R، مختلط یا M و فعالیت یا S و حافظت یا G. بعد از هر حرف لاتین سه عدد قرار می گیرد مثلاً R112. که به آن زیرپهنه می گویند. حال این سوال مطرح می شود که این حرف و سه عدد چه معنی ای دارد؟
توضیح پهنۀ مسکونی یا R
بیشتر پهنۀ مسکونی همانطور که از نامش پیداست شامل زمینهایی است که باید کاربری مسکونی داشته باشند. بسییاری از فعالیتهای دیگر در این پهنه ممنوع است. تا برای ساکنین این پهنه آرامش و امنیت فراهم شود. تنها فعالیتی که مجاز است، فعالیتهای تجاری کوچک و خدمات محله ای است. مانند فعالیت آموزشی ، بهداشتی، مذهبی ، تفریحی و ورزشی و فضای سبز.
پهنۀ R به دو زیرمجموعه تقسیم می شود. R1 یعنی مسکونی عام، و R2که مسکونی ویژه است.
و هر یک دوباره به زیرمجموعه هایی خُرد می شود.
• R11 مسکونی با تراکم کم
• R12 مسکونی باتراکم متوسط
• R13 مسکونی با تراکم زیاد
عدد سوم هم ، پهنه ها را با جزئیات بیشتری توصیف می کند. به جدول زیر توجه کنید تا تفاوت را متوجه بشوید.
همانطور که می بینید در مسکونی عام، تعداد طبقات از 2 تا 6 طبقه است.
در حالی که در پهنه بندی مسکونی ویژه بلندمرتبه هم مجاز است. همچنین در آن بافتهای مسکونی ارزشمند معاصر یا تاریخی پیدا می شود.
توضیح پهنۀ فعالیت یا S
در این پهنه کاربری مسکونی در آن بسیار کم است و بیشتر کار و فعالیت در آن است. با این کار هم آسایش برای محله های مسکونی فراهم می شود، هم به توسعه و رونق کسب و کار توجه تام می شود.
در مجموع این پهنه شامل زمینهای تجاری، اداری، خدماتی و صنعتی است.
با توجه به جدول زیرا به جزئیات این پهنه پی خواهید برد.
پهنه بندی شهری: توضیح پهنۀ مختلط یا M
پهنۀ مختلط ترکیبی از فضای فعالیت و بافت مسکونی است. در این پهنه چند نوع بافت شهری همزمان می توانند باشند.
پهنه بندی شهری: توضیح پهنۀ حفاظت سبز و باز یا G
همانطور که از نام آن پیدا است پهنۀ G حاوی فضاهای سبز و باز عمومی و خصوصی، پارکهای جنگلی، باغات و غیره است. به طور کلی ساخت و ساز در آن محدود است. نه تنها وجود این پهنه در شهر تهران، باعث طراوت و زیبایی بصری و پاکی هوا می شود، بلکه مانع گسترش افقی شهر تهران می گردد.
بخوانید:
