بسیاری از مهندسان می خواهند اطلاعات بیشتری در مورد تفاوت نظام فنی و اجرایی و نظام مهندسی بدانند. سایت مهندس یاب در این مطلب سعی می کند به تبیین این تفاوت بپردازد.
پروژه های مهندسی ای که انجام می شود را می توان به دو دسته تقسیم کرد. پروژه های عمرانی دولتی و پروژه های عمرانی شهری. برای مثال وقتی جاده ها یا سد قرار است احداث شود، اینها پروژه دولتی در نظر گرفته می شود. به همین شکل، وقتی یک آپارتمان مسکونی مثلاً در شهر تهران قرار است احداث شود، آن به عهدۀ شهرداری است.
پروژه های دولتی مربوط به نظام فنی و اجرایی است، حال آن که پروژه های شهرداری مربوط به نظام مهندسی است.
سایت مهندس یاب قصد دارد شما را با ساختار نظام فنی و اجرائی و نیز نظام مهندسی آشنا کند و تفاوت آن دو را بررسی می کنیم.
تفاوت نظام فنی و اجرایی و نظام مهندسی: ساختار نظام فنی و اجرائی چگونه است؟
همانطور که گفته شد پروژه هایی که دولت هزینه آن را تقبل می کند و پروژه های عمومی است به عهدۀ نظام فنی و اجرائی است. این نظام از دو زیرمجموعه تشکیل شده است. مجموعۀ اول مشاوران است که خود دو زیرمجموعۀ نظارت و طراحی دارد. زیرمجموعۀ دوم نیز پیمانکاران است.
اعتبار و صلاحیت هر یک از این زیرمجموعه ها با مفهومی به نام گرید مشخص می شود. مجموعۀ پیمانکاران واجد 5 گرید است. یک مجموعۀ پیمانکاران در ابتدای شروع فعالیت خود، می تواند گرید 5 را بگیرد. به همین ترتیب، وقتی صلاحیت خود را بیشتر می کند، می تواند گریدهای دیگر تا گرید یک را دریافت کند.
شرکت پیمانکار برای همکاری با شرکتها و سازمانهای دولتی و شرکت در مناقصات به نحوی موثرتر باید گرید خوبی داشته باشند.
شرکت مشاوره در نظام فنی و اجرائی نیز سه گرید می تواند بگیرد، که از گرید سه شروع شده و در انتها می تواند گرید یک را بگیرد. اما در نظام فنی و اجرایی، شرکتهای پیمانکار و مشاور چگونه می توانند گرید را بگیرند یا آن را ارتقا دهند؟
نحوۀ ارتقای گرید در نظام فنی و اجرائی
آنچه که در ارتقای گرید برای مشاوران و پیمانکاران در نظام فنی و اجرائی مهم است، سابقه و صلاحیتی است که در طول زمان به دست آورده باشند. لذا، سابقۀ اعضای این شرکتها به لحاظ بیمه بسیار مهم است. هرچه تعداد سال بیمه اعضای این شرکتها بیشتر باشد، آنها بیشتر می توانند این گرید را دریافت کنند.
شرکت پیمانکار بر اساس سابقۀ کاری، توان مالی، کارهای انجام داده و اعضای امتیازآور خود می تواند رتبۀ خود را ارتقا دهد.
متقاضیان ارتقای رتبه می توانند از طریق سامانۀ رایانه ای ساجات طبق مقررات معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جهوری رتبۀ خود را ارتقا دهند.
ساختار نظام مهندسی چگونه است؟
نظام مهندسی هم به دو زیرمجموعۀ مشاور و مجری تقسیم می شود. یعنی به جای پیمانکاران، مجری دارند.
مشاوران هم به دو قسمت طراحی و نظارت تقسیم می شود.
همانطور که در نظام فنی و اجرائی مفهوم گرید را داشتیم، اینجا هم مفهوم مشابه با عنوان پایه را داریم. در تمام قسمتهای نظام مهندسی 3 پایه هست. متقاضی پایه بعد از گذشت سه سال از فراغت تحصیل خود می تواند برای اخذ این پایه وارد عمل شود. بعد از دریافت پایه سوم، بعد از گذشت مدت زمان معینی، متقاضی می تواند پایه های بالاتر را بگیرد تا به پایه یک برسد.
نکته ای که مهم است، ما با دو نوع نهاد مهندسی در نظام مهندسی روبرو هستیم. مهندسین حقوقی و حقیقی. مهندس حقیقی به معنای افراد هستند. مهندسین حقوقی اشاره به شرکتهای مهندسی است که اعضای حقیقی را در خود می گنجانند. معیار این که یک پروژه را مهندس حقوقی انجام دهد یا مهندس حقیقی چیست؟ حال به این معیار توجه خواهیم کرد.
معیار پروژه مهندسین حقوقی و حقیقی
اگر پروژه عمرانی ای واجد زیربنای کمتر از 2000 متر مربع باشد، آن پروژه قابل انجام توسط مهندس حقیقی هست. خود مهندس حقیقی به سه دستۀ نظارت، محاسبات و مجری تقسیم بندی می شود. مهندسان برای کسب پایه در دوره های زمانی معین می توانند امتحان دهند تا پروانۀ نظارتف محاسبات و مجری را به دست آورند.
شرکت حقوقی مهندسی نیز به دو قسمت تقسیم می شود. از یک طرف، نظارت و طراحی و از طرف دیگر مجری. یک شرکت مهندسی فقط می تواند یا نظارت و طراحی باشد یا مجری. و نمی تواند در آن واحد هردو باشد. در حالی که طبیعتاً هر مهندس حقیقی می تواند واجد هر سه پروانه در زمینۀ نظارت، محاسبتات و مجری باشد.
شرکت مهندسی حقوقی چگونه می تواند پایه خود را ارتقا دهد؟
در حالی که در نظام فنی و اجرائی ، زمان و سوابق و بیمه معیار اصلی بود. ولی در نظام مهندسی، شرکتها می توانند با افزایش تعداد افرادی که پایه دارند، به پایه مورد نظر نائل شوند.
تفاوت نظام مهندسی و نظام فنی و اجرائی
همانطور که از مباحث فوق مشخص شد، می توانیم به تفاوت این دو نظام پی ببریم.
پروژه های تحت مسئولیت نظام فنی و اجرائی بزرگتر هستند و دولت خود متعهد به تقبل هزینۀ آنها است. مثل پروژه های سدسازی، جاده، لوله کشی و انتقال آب و ساخت نیروگاه و غیره.
از سوی دیگر، پروژه های شهری و کوچکتر چه به صورت شخصی و چه به صورت شهرداری، تحت تقبل نظام مهندسی است.
از سوی دیگر آنچه ملاک صلاحیت شرکتهای پیمانکاری و نظام مهندسی است، به ترتیب گرید و پایه است. ارتقای گرید منوط به اعضای واجد بیمه و سابقه است. ولی ارتقای پایه برای شرکتهای حقوقی، منوط به عضویت اعضای بیشتر که واجد پروانه هستند می باشد. درحقیقت ارتقای گرید سختتر از ارتقای پایه است و مستلزم زمان و تجربۀ بیشتر است. در حالی که به نوعی، ارتقای پایه در نظام مهندسی، بیشتر مبتنی بر امتحان و دریافت پایه توسط افراد حقیقی است.
2 پاسخ
درود و سلام
چرا من باید اطلاعات مربوط به نظام فنی و اجرایی رو بدونم.
به چه کارم میاد؟
مگه همون نظام مهندسی کافی نیست؟
سلام مهندس گرامی
شرکتهای پیمانکار که وظیفۀ انجام پروژه های عمرانی که از محل بودجه دولت تأمین می شود را انجام می دهند، طبق ضوابط نظام فنی و اجرایی پیش می روند. یک شرکت پیمانکاری قطعاً احتیاج به کسب رتبه دارد تا در مناقصات شرکت کند.
ولی اگر فردی مثلاً در شرکت حقوقی محاسبات و نظارت کار می کند که پروژه های شهری را انجام می دهد دیگر به نظام فنی و اجرایی کار ندارد و مربوط به نظام مهندسی است. بستگی دارد در چه حیطه ای کار می کنید.
متشکرم